RENDEZ-VOUS BIJEENKOMST: HET BELANG VAN VLOOIEN

Secretarius
november 2019

De middag beloofde veel goeds: een heerlijke herfstzon op een doordeweekse dag bij Diergaarde Blijdorp, één van de oudste dierentuinen van Nederland. Het juiste decor voor onze Rendez-vous bijeenkomst. Ditmaal een workshop, gegeven door gedragspsycholoog drs. Patrick van Veen. Als bioloog en oprichter van Apemanagement® houdt Patrick zich o.a. bezig met onderzoek naar het gedrag van apen en wat dat gedrag ons vertelt over ons eigen oergedrag. Wat kun je daarmee als secretaris? Wat is het nut van “vlooien” binnen de sociale en politieke dynamiek van de boardroom?

Patrick startte met het theoretische gedeelte van de workshop. Op herkenbare en geestige wijze werd de vergelijking gemaakt in sociaal gedrag tussen onze verre evolutionaire verwanten en de mens. Wat zijn de overeenkomsten tussen mens en aap? Dat wij de noodzakelijke kunst verstaan te manipuleren, oftewel sociaal vaardig (moeten) zijn. De rangorde, de verhouding en hiërarchie op de apenrots is zelfs te vertalen naar de dagelijkse gang van zaken op menig kantoor. Zo heb je ook bij bijvoorbeeld chimpansees een MT en het (noodzakelijke?) imponeergedrag dat hierbij hoort.

Het belang van aanpassen

Mensen wisselen vaak van sociale structuur: familie, buren, werk, sport, opleiding, vrienden etc. Je hebt voortdurend een andere rol en daarmee andere hiërarchieën, rituelen, normen en waarden. Wanneer hoor je bij een groep (team) en waarom word je eruit geduwd. Apen leven 24 uur per dag in dezelfde sociale structuur. Zij duwen niemand uit de groep en laten dat ook niet gebeuren. Er is namelijk geen alternatief. Alleen overleef je niet in de jungle. Hoe doen ze dat dan? Door zich aan te passen aan de groep. Aan de hiërarchie, (nieuwe) waarden en regels.

Bij de gorilla’s is de sterkste man de baas. Als zijn competenties niet meer voldoen, dan neemt een ander het over. Je moet je dus als leider blijven ontwikkelen en laten stimuleren. Bij de chimpansees bepaalt de “kingmaker” wie de baas van de groep wordt. De “kingmaker” is misschien wel de belangrijkste aap in de groep. Een onzichtbare, beleidsbepalende en adviserende 2de die ervoor zorgt dat de andere aap een machtspositie krijgt of kan behouden. En in het bedrijfsleven? Wie is daar de “kingmaker”? In de gesprekken tijdens de break herkenden veel secretarissen zich in deze rol. Wat we leren van de bavianen is het vormen van coalities en je daarin gezamenlijk sterk voelen.


Het belang van diversiteit binnen een team
of organisatie is daarmee voor
de lange termijn zelfs levensbepalend.


Het belang van diversiteit

De rode draad bij de apensoorten is bij elkaar te blijven, moeite te doen, maar met name het feit dat ze zich continu aanpassen aan hun veranderende leefomgeving. Patrick gelooft niet in zelfsturende teams (hiërarchie is nodig) en kantoortuinen. Hij gaf het belang van continue en duidelijke communicatie aan. Blijf naar buiten kijken. Observeer. Als je dat doet volgt vernieuwing vanzelf.

Kijk ook naar diversiteit binnen teams. Als voorbeeld gaf hij het belang van verschillende leeftijdscategorieën bij elkaar zetten. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat jonge en oudere apen rituelen van elkaar overnemen waardoor kennis optimaal wordt overgedragen. Daarnaast wordt er binnen iedere categorie anders naar de buitenwereld gekeken omdat jong en oud in verschillende sociale structuren leven. Het belang van diversiteit binnen een team of organisatie is daarmee voor de lange termijn zelfs levensbepalend.

Het belang van gedragsherkenning

De dierentuin leende zich uitstekend voor het “in het veld” bestuderen van de gorilla’s en de bavianen. Fascinerend wat je in een groepsdynamiek herkent en ziet. Het belang van veldonderzoek in aanvulling op de theorie werd weer eens bevestigd, want de bekende en grillige “CEO” Bokito reageerde uitdagender dan normaal. Een grote groep vrouwen en mannen die je blijven aanstaren, dat doet natuurlijk wat met je ego en je gedrag. Apen zijn net mensen.

Conclusie van de middag: problemen in organisaties vinden meestal hun oorsprong in het gedrag van mensen en niet in systemen, regelgeving of procedures. Pas wanneer je gedrag begrijpt, kun je het effectief beïnvloeden. Patrick gaf deze middag inzicht in het gedrag dat we vertonen. Dit gedrag is blijkbaar soms minder rationeel dan we denken.

Het belang van vlooien

En het nut van vlooien? Het “vlooien” van apen levert een belangrijke bijdrage aan het versterken van hun relaties. Sociale contacten zijn voor mensen, net als bij apen, essentieel voor een goede samenwerking. Door te vlooien bouwen apen een relatie en vertrouwen op. De link naar mensen is helder. Daarom gelooft Patrick dat het voor organisaties gezond zou zijn als er meer zou worden “gevlooid”.

Aansluitend vlooiden we nog flink met elkaar na, met een hapje en drankje.

DELEN IS VERMENIGVULDIGEN

GERELATEERDE KENNISBRONNEN